Türkiye’de ESG: Sürdürülebilirlik ve Süreklilik Ortasındaki Fark ve Yatırımlarda Sürdürülebilirliğin Rolü

Son yıllarda dünya genelindeki şirketlerin çevresel, toplumsal ve yönetişim alanlarında artan farkındalıkları, yeni iş modellerinin ve yatırım biçimlerinin ESG olarak isimlendirilen kriterlere adapte olmasını gerekli kıldı. Geniş bir etrafın onayını alan ESG, yatırımcı davranışlarına ek olarak şirket birleşme ve satın almalarını da kıymetli ölçüde etkilemeye başladı. Şirketlerin yalnızca potansiyel büyüme ivmelerini değil, çevresel ve toplumsal sorumlulukları hakkında performans raporlamalarını da mercek altına alan ESG kriterleri, mutabakat ve yatırım kararlarına daha sürdürülebilir bir yer hazırlamasıyla da öne çıkmaya başladı.

ESG her ne kadar Türkiye de dahil olmak üzere dünya genelinde giderek daha fazla kurumsal ve özel yatırımcının ilgisini çeken bir megatrend haline gelmiş olsa da milletlerarası şirket birleşmeleri ve çapraz listeleme hususlarında verdiği profesyonel ve şeffaf danışmanlık hizmetleri ile tanınan Yöntem Ventures kurucusu Kaan Özçelik’in tabiriyle; “Varlık idaresi hakkında daha fazla şuurlu hale gelen yatırımcıların, süreklilik ve sürdürülebilirlik kavramları ortasındaki temel farkları anlaması, ayrıyeten yeni kuşak sürdürülebilirlik düzenlemeleri ve bu düzenlemelerin potansiyel yatırımlar üzerindeki tesirlerinin farkına varması” da artık hiç olmadığı kadar değerli.

“Şirketlerin Üstlendiği ESG İnisiyatiflerine Dair Artan Beklentiler Karşısında Kavram Karışıklığı Riski Var”

Bugünün finans dünyasında, uzun vadeli yarar sağlayan gayeler edinmek hem şirketlere hem de hisse sahiplerine ekonomik katkı sağlayan en değerli kriterler ortasında. Tarz Ventures kurucusu Kaan Özçelik’e nazaran; şirketlerin çevresel, toplumsal ve yönetişimsel süreçlerini şeffaf halde raporlamalarını gerektiren standardize edilmiş bir bilgi bütünü olarak ortaya çıkan ESG de günümüz yatırım süreçleri üzerinde kelam sahibi olan ve muhtemel risklerin ortadan kaldırılması ismine bilhassa yatırımcılar tarafından anlaşılması gereken incelikli bir bahis.

Sürdürülebilirlik ve süreklilik olmak üzere sık karıştırılan ESG ile bağlantılı tabirlerin tariflerini ve kullanımlarını netleştirmenin, yatırımcıları teşvik ederek şirket büyümesini hızlandırma potansiyelini vurgulayan Özçelik, bu iki kavramı ve döngüsel ekonomiyi beslemedeki ehemmiyetini şu formda açıkladı:

“Bir yandan etrafımızı bir yandan da toplumları güzelleştirerek işletmelere gezegen için manalı büyüme talihi tanıyan ESG, ahenk ve denetim listelerinin ötesine geçen yeni kuşak bir standardizasyon olarak tanımlanabilir. Muvaffakiyet kriterlerinin artık yalnızca finansal ölçütlerle sonlandırılmadığı günümüzde, birçok işletme için sıfır emisyona ulaşmak ve çevreci bir büyüme stratejisi benimsemek, bir manada değişen dünyaya ahenk sağlamak demek. Lakin ESG kapsamında sıklıkla karşılaştığımız sürdürülebilirlik ve süreklilik kavramları, birbirini destekleyen bağlı iki terim olsalar da; ortadaki farkı net halde kavramamak, hem yatırımcı hem hisse sahipleri açısından risk teşkil ediyor. Süreklilik, mevcut iş modellerinin ve operasyonlarının uzun vadeli devamlılığını sağlama gayreti olarak tanımlanan bir kavram iken; sürdürülebilirlik, şirketlerin gerçekleştirdikleri faaliyet ve yaklaşımlarda etrafın, toplumun ve gelecek kuşakların muhtaçlıklarını göz alarak hareket etme sürecini tabir ediyor. Sonuç eserden yönetişime kadar bir dizi denetim ve işletme basamağına dahil olan sürdürülebilirlik, temelde kaynak kullanımında mantıklı davranmayı ve gezegen sıhhatini, finansal çıkarın önünde tutarak hareket etmeyi gerektiriyor.”

Bu iki kavramın birbirinin yerine kullanılmasından doğan tekdüzelik ve mana kaymasının, bir dizi yanlış anlaşılmaya neden olarak şirketler için yanlış yatırımcı tabanına ulaşma riski doğurduğunu tabir eden Özçelik; tıpkı kavram karmaşasının, yatırımcıda yarattığı olumsuz tesirin ise varlık idaresinde gerekli ve istenen atılımlarda bulunamamak olduğunu belirtti. Ayrıyeten; çevreci yaklaşımdan doğan sürdürülebilirliğin daima büyümeyi teşvik ettiğinin, uzun vadeli büyümenin ise lakin şirket faaliyetlerinin uzun vadede yarattığı çevresel tesirlerin farkına varılarak elde edileceğinin altını çizerek, yatırımın pahasını artırmadaki en kıymetli faktörün mevcut kavram karmaşasını gidermek olduğunu tabir etti.

“Türkiye’deki Finansal Büyüme Sürdürülebilir Yatırımlardan Daha Çok Beslenmeye Başladı”

ESG’yi; “paydaşların karından ödün vermeden, iş gelişiminin doğal bir sonucu olarak, olumlu çevresel, toplumsal ve yönetişimsel tesirler yaratan yenilikçi bir yatırım yöntemi” biçiminde tanımlayan sermaye piyasaları ve mali hukuk uzmanı Özçelik, son periyotta sürdürülebilir yatırımların global pazardaki değerinin artmasıyla birlikte daha fazla mahallî şirketin ESG kriterlerine adapte olmaya başladığını söz etti. Yatırımcıların şirket faaliyetlerin uzun vadede yarattığı tesirleri göz önünde bulundurarak karar vermesinin piyasalar üzerinde olumlu tesirler doğururken, gezegeni müdafaa yaklaşımına sahip potansiyel işletmelerin büyüme suratını artırdığını da olumlu bir gelişme olarak vurguladı.

“İklim krizinin artışı ile birlikte, Türkiye’deki özel sermaye şirketleri ve yatırımcılar ESG ögelerinin, yatırımların kıymetini artırmada oynayabileceği rolü fark etmiş durumda. Bu nedenle yatırım ve sermaye toplama sürecinde ESG adımlarına entegre olmak, çevresel sürdürülebilirlik ve iş gücü üzere uygulamalarda berbat performans sergileme riskini ortadan kaldırarak daha inovatif bir geleceğe ilerleme potansiyeli taşıyor. Attığı her adımın çevresel ve toplumsal tesirlerinden haberdar olarak gelişen şirketler, hem marka pahasını artırıyor hem de yatırımcı sadakatini kazanıyor; bu da uzun vadede daima büyümeyi ve inovasyonu kaçınılmaz hale getirerek finansal karlılık garantisi veriyor.”

Türkiye’nin ekonomik ve toplumsal altyapısına uygun biçimde yeni kuşak çevreci yaklaşımlara karşı uzun vadeli yatırım stratejileri planlamanın sağladığı avantajları ise şu halde özetledi: “Örneğin; kömür üzere doğal kaynaklar yerine yenilenebilir güç sistemlerine entegre olan şirketler, hem lokal hem küresel statüde daha sürdürülebilir bir duruş sergileyerek satın alma kıymetini artırıyor. Benzeri biçimde toplumsal ve yönetişimsel iyileştirmelere odaklanan markalar artan tüketici takviyesi ile birlikte süreklilik arz eden bir büyüme eğrisi çiziyor. Hasebiyle karbon yoğunluğu az olan operasyonları tercih etmek, çevreci hizmet potansiyelini artırırken finansal endekste yükselen bir fiyat-kazanç katsayısı yakalama avantajı da sağlıyor. Zira bu tıp şirketler yatırımcı nezdinde giderek daha bedelli ve risksiz hale geliyor.”

Özçelik, ESG kriterlerine uyan Türk işletmelerin, küresel endekslerde görünür olması açısından avantaj sağladığını belirtse de; şimdi regülasyonların meçhul olduğu bu türlü gri bir alanda, süreklilik ve sürdürülebilirlik üzere iki temel kavram ortası farkların ve yakın alakanın net biçimde anlaşılmasının, çevreci imajı çizerek pazarlama çalışmaları yapan ve yanlış bilgi yayan işletmeleri eleme açısından zarurî olduğunun ise ayrıyeten altını çizdi. Yöntem Ventures tarafından sunulan fintech takviyeli rehberlik seyahatinin ise; sermaye toplama ve küresel piyasalara açılma emeli güden mahallî işletmelere, ESG adımlarını temel prensip olarak edinerek süreci faal formda yönetme ve mevcut mana karmaşası risklerinden sıyrılarak en hakikat tahlilleri geliştirme açısından yadsınamaz bir artı sağladığını tabir etti.