Kıymetsiz şeyleri istifleme erkeklerde daha fazla görülüyor

İstifleme meseleleri yaşlılarda daha yaygın

İstifleme bozukluğu, biriktirilen ve atılamayan eşyaların bir benzerlik taşımadığı, ömür alanlarını sınırlayan bir durum olarak tanımlanıyor. İstifleme problemlerinin yaşlılarda daha yaygın olarak görüldüğünü lisana getiren Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “İstifleme bozukluğu tanısı alan şahıslar ekseriyetle yalnız ve izole bir hayat yaşayan, partneri olmayan, maddi sıkıntıları olan, ihmal edilmiş bir çocukluk periyodu yaşamış ve ailesinde istifleme bozukluğu bulunan bireylerdir.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, çöp biriktirme, istifçilik hastalığı hakkında bilgi verdi.

Çöp biriktirme bir hastalık mı?

Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, kompulsif biriktirme hastalığı (dispozofobi), biriktirme bozukluğu yahut istifçiliğin, şahısların bedelsiz, gereksiz ve sıhhatsiz ortam yaratan eşyaları saklamaları, biriktirmeleri yahut atmamaları olarak tanımlanabildiğini anlattı.

İstifleme bozukluğunda toplanan ve atılamayan eşyalar ortasında bir benzerlik ya da temas bulunmadığını lisana getiren Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, şöyle devam etti:

“Biriktirilen eşyalar, eski gazete yahut mecmua, plastik eşya, eski kıyafet, mektup, posta, poşet, çöp, torba, karton ve akla gelebilecek her türlü şeyden oluşabilir. Neredeyse tamamı sistemsiz ve dağınık bir toplama özelliğinin eseridirler.”

Başkalarının bu eşyalara dokunmasına reaksiyon gösteriyorlar

İstifleme bozukluğunda, sahip olunan eşyalara karşı çok bağlılık kelam konusu olduğuna dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “Biriktirilen tüm eşyaların gerekliliği ve ilerde kullanılabileceği algısı oluşur. Biriktirilen objelerin kaybedilme ve atılması niyeti bireyde ağır tasa oluşturur. Oburlarının bu eşyalara dokunmasına, ödünç almasına yahut yerini değiştirmesine dahi reaksiyon gösterilebilir. Sahip olduklarını elden çıkarma zahmeti ve toplanan objelerin birikmesi bir noktadan sonra kişinin ömür alanını sınırlayabilir. Biriktirilen eşyalar günlük ömür fonksiyonelliğini bozmaya başlarken kişi etrafıyla sorunlar yaşayabilir ve hatta şahısta sıhhat problemleri oluşabilir.” halinde konuştu.

İstifleme belirtileri birinci olarak çocukluk devrinde ortaya çıkıyor

İstifleme bozukluğunun erkeklerde ve bayanlarda eşit sıklıkta görüldüğünü de lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “Dağınıklık ve atmakta zorlanma her iki cinsiyette farklılık göstermezken, erkeklerde bedelsiz şeyleri istifleme daha fazla görülüyor. İstifleme belirtileri birinci olarak çocukluk ya da erken ergenlik devrinde ortalama 12-13 yaşlarında ortaya çıkarken yaşla birlikte giderek şiddetleniyor ve 30’lu yaşların ortasında bireyin nizamına ve çalışmasına pürüz olmaya başlıyor. Hastalığın tanısı çoklukla 40’lı yaşlarda konuluyor ve gidişatı çoklukla kronik bir seyir gösteriyor.” dedi.

Yalnız ve izole bir hayat yaşayanlarda görülüyor

Yapılan çalışmalarda, yaş artışı ile birlikte istifleme belirtilerinin şiddetinin arttığını da tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “Bu nedenle klinik olarak kıymetli istifleme sıkıntıları, yaşlılarda daha yaygın olarak görülüyor. İstifleme bozukluğu tanısı alan bireyler ekseriyetle yalnız ve izole bir hayat yaşayan, partneri olmayan, maddi sıkıntıları olan, ihmal edilmiş bir çocukluk devri yaşamış ve ailesinde istifleme bozukluğu bulunan bireylerdir.” diye konuştu.

Ağır depresyonla birlikte görülebiliyor

Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “İstifleme bozukluğuna en sık eşlik eden psikiyatrik bozukluklar ağır depresyon, yaygın anksiyete bozukluğu, toplumsal fobi, obsesif kompulsif bozukluk, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, dürtü denetim bozukluğu ve travma sonrası gerilim bozukluğudur. Daha az olmakla birlikte bağımlı, paranoid yahut şizotipal kişilik bozuklukları, demans ve psikoz üzere psikiyatrik hastalıklar da istifleme bozukluğu olanlarda görülebiliyor.” dedi.

Çocuklukta yaşanan olaylar çöp biriktirmeye neden olur mu?

İstifleme bozukluğu olanların, hastalığın başlangıcından yahut belirtilerin arttığı periyotlardan evvel gerilimli yahut travmatik bir hayat olayı belirttiğini anlatan Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “Cinsel istismar ve fizikî istismar üzere travmatik hayat olayları yaşamış bireylerde istifleme davranışı daha sık görülüyor ve belirtiler daha şiddetli olabiliyor. Birebir vakitte çocukluk çağında yaşanan duygusal istismar ve fizikî ihmal (ebeveynlerin yahut çocuğa bakmakla yükümlü olan yetişkinlerin, çocuğun fizikî gereksinimlerini karşılamaması) istifleme bozukluğu ile değerli ölçüde bağlantılı bulunuyor.”dedi.

İstifleme hastalığı genetik geçişli mi?

Aile üyelerinde istifleme bozukluğu olan bireylerde istifleme bozukluğunun daha yaygın olarak görüldüğünü de tabir eden Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “İstifleme davranışı olan bireylerin yarısının misal istifleme problemleri olan birinci derece bir akrabası bulunuyor ve bu durum davranışın genetik geçişli olduğunu düşündürüyor. Yapılan ikiz çalışmaları da istifleme davranışının yaklaşık yüzde 50’sinin genetik faktörlere bağlanabilir olduğunu gösteriyor.” diye konuştu.

Kişiler biriktirme bozukluğunu bir hastalık olarak görmüyor

Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, istifleme bozukluğu olan bireylerin çoklukla yakın etrafları tarafından ya da yasal süreçlerin zorlamasıyla tedaviye getirildiğini belirterek, sözlerini şöyle tamamladı:

“Bu, istifleme davranışından muzdarip bireylerin büyük bir kısmının biriktirme bozukluğunu bir hastalık olarak görmemesinden kaynaklanıyor. Bu nedenle hastaların tedavi ahenkleri genel olarak düşük seviyededir. Psikoeğitim, bilişsel davranışçı terapi ve dayanak kümeleri tedavide kıymetli bir yere sahiptir. Terapi sürecinde kullanılan belli tekniklerle, biriktirme davranışına zorlayan nedenleri manaya, karar verme marifetlerinin geliştirilmesi ve yüzleşme üzerine çeşitli çalışmalar yapılır. Psikiyatri tabibinin uygun gördüğü olaylarda ilaç tedavisi de bir seçenek olarak karşımıza çıkıyor.”